Oleh: Ibrahim Jauhari
dikemaskini 18 Jan 2019
Sistem perubatan
Islam pada mula sejarahnya telah diceduk daripada pengaruh tamadun kuno. Unsur
pengaruh kuno ini kebanyakannya berasal daripada ilmu perubatan Yunani atau
sistem perubatan Hipocrates dan juga amalan-amalan perubatan daripada tamadun
India dan China (Ismail Saad, 1985: 1). Pengaruh-pengaruh kuno ini kemudiannya
dimajukan lagi dengan disiplin ajaran Islam dan dibentuk dalam acuan yang
sejajar dengan prinsip-prinsip Islam.
Namun,
kemajuan perubatan yang berasaskan dibina sebelum Islam berasaskan prinsip
penganalisaan dan pengalaman yang dibentuk daripada konsep aliran Yunani ini
mulai lumpuh kira-kira dua ratus tahun sebelum Hijrah. Kelumpuhan ini berpunca
daripada peperangan, penyakit yang merebak dan melanda umatnya serta serang
puak Barbarian yang merentas pergunungan Alps lalu menyerang Itali dan
meruntuhkan empayar Rom (Ismail Saad, 1985: 1).
Apabila
meninjau kedudukan ilmu perubatan dalam lingkungan dunia Arab secara khusus
sebelum kedatangan Islam, maka terdapat dua pandangan ahli akademik berhubung
perkara ini. Ada yang perpandangan bahawa dunia Arab sebelum Islam tidak
mempunyai sistem perubatannya yang saintifik dan sistematik dan ada pula
sebahagian yang lain mencanggahi pandangan tersebut.
Menurut
Ahmad Taha (1992: 9), orang-orang Arab sebelum kedatangan Islam sebenarnya
tidaklah begitu arif tentang ilmu perubatan. Sebab itu, mereka amat ketinggalan
di dalam bidang ini. Boleh dikatakan asas perubatan mereka ialah mempercayai
bahawa punca penyakit adalah dari semangat ruhruh yang jahat. Mereka sering
mendapatkan rawatan daripada para sami, tukang-tukang tilik, ahli nujum dan
tukang-tukang sihir. Disamping itu, mereka juga menggunakan jampi serapah dan
tangkal-tangkal untuk merawat penyakit. (AhmadTaha, 1992).
Pandangan
yang dikemukakan oleh Ahmad Taha (1992) di atas tidak dipersetujui oleh Dr.
‘Ali Abdullah al Difa dan beliau menegaskan bahawa kemajuan orang-orang Arab
sebelum kedatangan Islam di dalam bidang perubatan sebenarnya telah pun
terserlah. Cuma dengan kedatangan Islam yang menjadi titik tolak awal ke arah
pembentukan tamadun baru dunia, bidang ini lebih menonjol kepentingan dan
keperluannya.
Seorang
penulis sejarah ilmu perubatan Islam, Dr. ‘Amir al Najjar menyetujui pendapat
yang kedua ini. Beliau memberi alasan bahawa suasana yang menyelubungi tanah
Arab seperti banyaknya terdapat pokok-pokok dan tumbuh-tumbuhan telah menolong
menjadikan mereka ke depan di dalam ilmu perubatan. Mereka menggunakan
sumber-sumber ini di dalam pengamalan perubatan (Amir al Najjar, 1987:52).
Menurut
Ustaz ‘Abbas al Aqqad, dakwaan yang mengatakan mereka (orang-orang Arab pada
zaman Jahiliyyah) hanya terlibat dengan kaedah perubatan maknawi sahaja
(seperti menggunakan tukang nujum, ahli sihir dan sebagainya) sebenarnya kurang
tepat. Bahkan bentuk perubatan secara saintifik lebih terdedah kepada mereka.
Ini kerana mereka selalu terdedah dengan pekerjaan-pekerjaan yang boleh
mendekatkan mereka kepada bentuk perubatan yang lebih saintifik seperti
menggembala binatang ternakan. Pekerjaan seperti itu akan mendedahkan kepada
mereka tentang sistem kelahiran anak, pembesarannya, bentuk penjagaannya,
fungsi anggota tubuh badan, punca penyakit dan berbagai-bagai lagi.
Melalui
rekod sejarah, terdapat beberapa orang ahli perubatan saintifik pada zaman
tersebut. Antara yang terkemuka ialah Harith bin Kaldah al Thaqafi. Menurut Ibn
Hajar, beliau (Harith) sempat berjumpa dengan junjungan Nabi Muhammad S.A.W,
bahkan diriwayatkan bahawa ketika Sa’ad bin Abi Waqqas r.a sakit, baginda S.A.W
telah mencadangkan supaya dijemput Harith bin Kaldah untuk membantu mengubati
penyakit Sa’ad r.a. Walau bagaimanapun, Harith tidak memeluk Islam hingga ke
akhir hayatnya (al Asqalani, 1948: 228-229).
Seorang
lagi pengamal perubatan terkemuka pada zaman kedatangan Islam ialah Ibn Abi
Ramthah al Tamimi. Diriwayatkan bahawa beliau juga mempunyai kepandaian di
dalam bidang pembedahan (Amir al Najjar, 1987:58).
Rujukan:
No comments:
Post a Comment